Bán hàng đa cấp (Multi-Level Marketing, viết tắt là MLM) là một mô hình kinh doanh trong đó các cá nhân kiếm tiền không chỉ từ việc bán sản phẩm trực tiếp cho khách hàng, mà còn từ việc tuyển dụng và quản lý một mạng lưới người bán hàng dưới quyền mình. Những người này, đến lượt mình, cũng có thể tuyển dụng và xây dựng mạng lưới của riêng họ.
Đặc điểm của bán hàng đa cấp:
Cấu trúc mạng lưới: Mỗi người tham gia có thể xây dựng và quản lý một đội ngũ người bán hàng dưới quyền mình. Cấu trúc này thường có hình kim tự tháp hoặc ma trận.
Thu nhập từ nhiều nguồn: Người tham gia kiếm tiền từ việc bán sản phẩm và từ hoa hồng hoặc tiền thưởng dựa trên doanh số của những người mà họ đã tuyển dụng (còn gọi là downline).
Yêu cầu tuyển dụng: Để tối đa hóa thu nhập, người tham gia thường được khuyến khích tuyển dụng thêm người vào hệ thống.
Ưu điểm:
Cơ hội thu nhập: Có tiềm năng thu nhập cao nếu người tham gia có khả năng tuyển dụng và quản lý một đội ngũ lớn.
Khởi đầu dễ dàng: Thường không cần đầu tư nhiều vốn ban đầu.
Nhược điểm:
Rủi ro tài chính: Nhiều người không kiếm được lợi nhuận và có thể mất tiền nếu họ không bán được sản phẩm hoặc không tuyển dụng được người.
Tính hợp pháp: Một số mô hình bán hàng đa cấp bị coi là lừa đảo hoặc biến tướng thành mô hình kim tự tháp (pyramid scheme), trong đó thu nhập chủ yếu đến từ việc tuyển dụng thay vì bán sản phẩm thực.
Phân biệt bán hàng đa cấp hợp pháp và mô hình kim tự tháp:
Bán hàng đa cấp hợp pháp: Tập trung vào việc bán sản phẩm chất lượng đến tay người tiêu dùng và người tham gia kiếm tiền từ việc bán sản phẩm.
Mô hình kim tự tháp: Tập trung vào việc tuyển dụng người mới vào hệ thống, và tiền kiếm được chủ yếu từ việc tuyển dụng thay vì bán sản phẩm.
Để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả của mô hình kinh doanh đa cấp, người tham gia nên tìm hiểu kỹ về công ty, sản phẩm và cách thức hoạt động của hệ thống trước khi quyết định tham gia.